Kunnen negatieve gedachten positief zijn?
Om in een wereld van tegenslagen staande te blijven moeten we te allen tijde een positief gemoed behouden. Toch? Hoe voelt het als door omstandigheden onze plannen in duigen vallen en we moeten bijstellen? Hoe voelt het om dat te verliezen, waar je zo aan gehecht bent? Heel hard roepen dat er niets aan de hand is en doen alsof we al dartelend door een veld madeliefjes huppelen werkt dan meestal averechts. Je kunt jezelf en de mensen om je heen maar tot op een zekere hoogte echt voor de gek houden, hoewel het voor sommige politici een vruchtbare strategie lijkt.
Seneca’s tactiek
Eén van de bekendste Romeinse filosofen, Seneca, leefde zo’n 2000 jaar geleden. Hij was adviseur van keizer Nero en een van de rijkste mensen in het Romeinse rijk. Eens per maand sliep hij op een harde vloer en onthield zich van eten. Hij trainde zichzelf zodat hij, indien nodig, ook in armoede zou kunnen leven. Hij besefte, dat rijkdom te prefereren is boven armoede, maar dat wanneer je bezig bent met de angst om je bezit kwijt te raken, je diep ongelukkig kunt worden. Door deze techniek van negatieve visualisatie hou je rekening met het feit dat er dingen misgaan, en deze verbeelding helpt je om emotioneel stabiel te blijven en angst buiten de deur te houden wanneer tegenslag je overkomt. In de stoïcijnse filosofie heet dit begrip Premeditation Malorum, ofwel het overdenken van het slechte.
Omgaan met olympische druk
Als atleet paste ik negatieve visualisatie vlak voor mijn olympische spelen toe . Ik visualiseerde hoe ik zou reageren als er iets zou gebeuren waarover ik geen controle zou hebben. IJsmachines die stuk gaan (dit gebeurde ook echt in Vancouver op de 500m), iemand die valt en waarvoor de wedstrijd wordt stilgelegd, ik had het me allemaal van te voren voorgesteld. Wanneer zoiets daadwerkelijk gebeurt kun je anders van slag raken wat je kansloos maakt voor een medaille.
Ik krijg tijdens presentaties regelmatig de vraag hoe ik me zou voelen als ik geen goud had gewonnen. Ten eerste hield ik mezelf voor dat ik er, alles wat binnen mijn macht lag, aan had gedaan om te presteren. Ik hoefde mezelf niet voor de gek te houden. Sterker nog, de weg die ik heb afgelegd om hier te komen, had ik nodig gehad om gefocust en rustig te blijven onder olympische hoogspanning. Ten tweede had ik een boekje bij me waarin ik al mijn ideeën opschreef. Één bladzijde wijdde ik aan alle mogelijke manieren waarop ik nog harder zou kunnen schaatsen in de toekomst. Deze was getekend op 17 februari 2010, drie dagen voor mijn gouden race. Dit was een oefening om het plan al klaar te hebben mocht de uitslag tegenvallen.
Visualiseer en schrijf op
Positieve gedachten zijn nodig om doelen te stellen en dromen levend te houden. Maar als goed tegenwicht is negatieve visualisatie een nuttig instrument. Om dit te trainen raad ik je aan een boekje bij te houden, waarin je verschillende scenario’s uittekent. Denk na over wat er gebeurt als je iets verliest waaraan je je hecht. Denk aan bijvoorbeeld je baan, een bezit of zaken die je angst inboezemen mocht je ze verliezen. Door deze thema’s te visualiseren ben je beter voorbereid en minder angstig wanneer het daadwerkelijk gebeurt. Dat geeft gemoedsrust in moeilijke tijden.